Araçlar ve Taşıma Sınırları (ağırlık)

Araçlar ve Taşıma Sınırları (İstiap haddi)

Her aracın özellikle güvenli sürüş maksatlı bir taşıma kapasitesi ve buna bağlı olarak yasalar ile belirlenmiş bir taşıma sınırı vardır buna istiap haddi denir.

İstiap haddi, aşağıdaki faktörlere bağlı olarak belirlenir:

1. Tasarım ve Yapı: Araç üreticisi, aracın tasarımı ve yapısı ile ilgili belirli bir yük taşıma kapasitesi belirler.
2. Şasi ve Süspansiyon: Araçların taşıma kapasitesi, şasi ve süspansiyonun dayanıklılığına bağlıdır. Bu bileşenler aracın ağırlığını taşıyabilmek için tasarlanır.
3. Tekerlek ve Lastikler: Aracın tekerlekleri ve lastikleri, taşıma kapasitesini etkiler. Daha dayanıklı ve yüksek taşıma kapasiteli lastikler, daha fazla ağırlığı taşıyabilir.
4. Motor ve Aktarma Organları: Motor ve aktarma organları, aracın performansını ve yük taşıma kapasitesini etkiler. Daha güçlü bir motor genellikle daha yüksek taşıma kapasitesi sağlar.
5. Fren Sistemleri: Araçların taşıma kapasitesi, fren sistemlerinin yeterliliğiyle de ilişkilidir. Daha büyük yükler için daha güçlü fren sistemleri gerekebilir.
6. Yasal ve Regülasyonlar: Her ülkede, araçların taşıma kapasitesi ile ilgili belirli yasal düzenlemeler vardır. Bu düzenlemeler, taşıma kapasitesini belirler ve aşılmasını önler.
   • AB Ülkeleri (EUR-NCAP Standartları):
   • • AB ülkelerindeki araçların istiap haddi sınırları, genellikle 1.500 kg ile 2.000 kg arasındadır. Bu, otomobilin tipine ve tasarımına bağlı olarak değişebilir.
   • ABD:
   • • ABD’de araçların istiap haddi sınırları, genellikle 2.000 lb (yaklaşık 907 kg) ile 3.500 lb (yaklaşık 1.587 kg) arasındadır.
   • Japonya:
   • • Japonya’da araçların istiap haddi sınırları, genellikle 1.000 kg ile 2.500 kg arasında değişir.
   • Çin:
   • • Çin’de araçların istiap haddi sınırları, genellikle 1.000 kg ile 3.500 kg arasında değişir.
   • Hindistan:
   • • Hindistan’da araçların istiap haddi sınırları, genellikle 1.000 kg ile 2.500 kg arasında değişir.
   • Rusya:
   • • Rusya’da araçların istiap haddi sınırları, genellikle 1.000 kg ile 3.500 kg arasında değişir.
   • Binek Otomobiller:
   • • Genellikle 1.500 kg ile 2.000 kg arasında değişir. Bu, otomobilin tipine, tasarımına ve motor gücüne bağlı olarak değişebilir.
   • Hafif Ticari Araçlar:
   • • Hafif ticari araçların istiap haddi, 2.500 kg ile 3.500 kg arasında değişebilir. Bu kategoriye minibüsler, kamyonetler ve benzer araçlar dahildir.
   • Ağır Ticari Araçlar:
   • • Ağır ticari araçların taşıma kapasitesi, 3.500 kg’ın üzerine çıkabilir. Bu kategoride kamyonlar, taşıyıcılar ve iş makineleri gibi araçlar yer alır.
   • Kamyonetler:
   • • Kamyonetlerin istiap haddi, 3.500 kg ile 7.500 kg arasında değişebilir. Bu tür araçlar genellikle yük taşıma amaçlıdır.
   • Otobüsler ve Minibüsler:
   • • Otobüslerin ve minibüslerin taşıma kapasitesi, yolcu sayısına ve tasarıma bağlı olarak değişebilir. Genellikle 8.000 kg’a kadar olan araçlar bu kategoride yer alır.
   • Bu değerler, Türkiye’deki genel sınırlamalara dayanmaktadır ve resmi yasal düzenlemelerdeki değişikliklere göre güncellenebilir. Her aracın belirli bir taşıma kapasitesi olması gerektiği için, araç sahipleri ve taşıma şirketleri bu sınırlamalara dikkat etmelidir. Eğer özel bir aracın istiap haddi hakkında kesin bir bilgiye ihtiyaç duyuyorsanız, aracınızın belgeleri veya resmi mercilerden doğrulama yapmanız önemlidir.
   • Kamyonet:
   • • Kamyonetlerin taşıma kapasitesi genellikle 2.500 kg ile 3.500 kg arasında değişir.
   • Minibüs:
   • • Minibüslerin taşıma kapasitesi, oturma kapasitesine ve tasarıma bağlı olarak değişebilir. Genellikle 8.000 kg’a kadar olan araçlar bu kategoriye girer.
   • Otomobil:
   • • Binek otomobillerin taşıma kapasitesi, genellikle 1.500 kg ile 2.000 kg arasında değişir.
   • Motosiklet:
   • • Motosikletlerin taşıma kapasitesi, genellikle belirli bir yük sınırlamasına tabi değildir. Bunun yerine, sürücünün ve yolcunun toplam ağırlığı dikkate alınır.
   • Tır:
   • • Tır olarak adlandırılan ağır ticari araçların taşıma kapasitesi, 3.500 kg’dan başlayarak 40.000 kg’a kadar çıkabilir. Daha büyük yük taşıma kapasitesine sahip ağır ticari araçlar için özel izinler alınması gerekebilir.
   • Otobüs:
   • • Otobüslerin taşıma kapasitesi, yolcu sayısına, tasarıma ve motor gücüne bağlı olarak değişebilir. Genellikle 8.000 kg’a kadar olan otobüsler bu kategoriye girer.
   • Kırkayak Kamyon:
   • • “Kırkayak Kamyon” terimi belirli bir ticari araç sınıflandırması olmadığından, bu terimin spesifik bir taşıma sınırı bulunmamaktadır. Kırkayak kamyon terimi farklı bölgelerde farklı anlamlar taşıyabilir.

Unutmayın ki, verdiğimiz bilgiler genel bir rehber niteliğindedir ve özellikle taşıma işlemleri yapılırken belirli yük sınırlamalarını dikkate almak önemlidir. Ayrıca, yasal düzenlemeler zamanla değişebilir, bu nedenle resmi mercilerden veya taşıma yetkililerinden güncel bilgiler almanız önerilir.

Araçlarla ilgili olmayan fakat Ağırlık kavramının tamamen kendisiyle alakalı bir genel kültür bilgisi de şu şekilde:

İlk önce ağırlık biriminin tanımı 1793’te Antoine Lavoisier tarafından yapıldı ve 0.1 metre küp hacmindeki bir buzun erime derecesindeki ağırlığı olarak belirlendi. ‘Grave’ olarak anılan bu ağırlık aynı zamanda 1 litre suyu da tanımlıyordu. Bu ölçünün de binde birine gram denildi. 1 Kg ya da ‘Grave’ demek yerine bin adet gram anlamına gelen kilogram adı verildi.

1799’da 1 Kg’ın tanımı ilk kez değiştirilerek buzun 0 derecesinde değil 4 derece sıcaklıkta erimiş su halinin ağırlığı olması kararlaştırıldı. Ancak suyun yapısı yeterince istikrarlı değildi ve ölçümlerde kullanımı da pratik olmuyordu. Dolayısıyla bu suyun ağırlığına eşit saf platinden oluşan bir silindir yapıldı. Buna da ‘Arşiv kilogram’ denildi.

Ancak 90 yıl sonra 1889’da bu materyalde güncellenerek platin ve iridyum karışımı bir silindir olarak belirlendi ve günümüze kadar da kullanıldı. Kg birimi üzerinde oynama yapılmadığından emin olmak için aralarında çok ufak farklılıklar olan 14 kopyası, farklılıklar kaydedilerek dünyada 14 farklı ülkeye gönderildi.

1948’de bu kopyalar ağırlıklarında değişim olup olmadığını ölçmek için ilk kez bir araya getirildi ve aynı şartlar altında korunmalarına rağmen zaman içerisinde hepsinin ağırlıklarının değiştiği gözlemlendi. 1990’da yeniden ölçülen kilogramların ağırlıklarının giderek daha fazla değiştiği (50 mikrogram) kaydedildi.

Metrik olmayan diğer tüm ağırlık birimleri de kilograma göre belirlendiği için (0.453559237 kg’ın 1 pound olması kararlaştırılmıştır) kg’ın sabit kalması herkes açısından önemli bir konu.

İçinde tutulduğu fanusların vakumlu ortamında ve tüm kontrol şartlarına rağmen bu değişim nasıl ve neden olduğu tam olarak çözülebilmiş değil ancak dünya sürekli tanımı değişen bir ‘standart birim’ kullanamayacağı için yeni formüller arandı. Silikon küre bu sorunu moleküler yapı ile çözdü ve ağırlığın ne olduğu sabit atom sayısına bağlandı.

Son birkaç yıldır kilogramı tanımlayan şey; aynı zamanda dünyanın en yuvarlak nesnesi olan ve 2,15 x 10^25 adet silikon 28 atomuna sahip mükemmel küre şeklindeki bir cisim. Sadece bu kürenin yapımında kullanılan ham madenin değeri bile 1 milyon Euro ve binlerce saat işlenerek kusursuz bir küre haline geldikten sonraki değeri ise bunun çok ötesinde. Tüm metrik ağırlık birimleri bu cisme göre belirleniyor ve dünya standardı bu şekilde oluşuyor.

Fakat kilogram tanımındaki değişim durmadı;

20 Mayıs 2019’da gerçekleşen son değişiklikle birlikte, kilogramın tanımı artık Planck sabiti (h) üzerinden yapılır hale geldi.

Bu değişiklik, uluslararası bilim ve teknoloji topluluğu tarafından büyük bir adım olarak kabul edildi, çünkü temel birimlerin daha doğru ve evrensel bir şekilde belirlenmesini sağlıyor.

Hangi ülkeler kilogramın yeni tanımında evet oyu kullandı? 

16 Kasım 2018’de Cenevre’de yapılan 26. Genel Konferans’ta bu değişiklik oylanarak kabul edildi. Oylamada “evet” oyu kullanan ülkeler şunlardı:

1. Almanya
2. Avusturya
3. Belçika
4. Brezilya
5. Bulgaristan
6. Çek Cumhuriyeti
7. Çin
8. Danimarka
9. Finlandiya
10. Fransa
11. Gürcistan
12. Hollanda
13. İngiltere
14. İrlanda
15. İspanya
16. İsviçre
17. İtalya
18. Japonya
19. Kanada
20. Kazakistan
21. Kore
22. Lüksemburg
23. Macaristan
24. Meksika
25. Norveç
26. Polonya
27. Portekiz
28. Romanya
29. Rusya
30. Slovakya
31. Slovenya
32. Tayland
33. Türkiye
34. Ukrayna
35. Yunanistan

Bu ülkeler, Uluslararası Birimler Sistemi’nde (SI) temel bir değişiklik olduğunu kabul ederek bu yeni tanımı benimsediler. Bu değişiklikle kilogramın tanımı artık Planck sabiti üzerinden yapılır hale geldi.

Plank sabiti ile bir eşyayı nasıl tartılır?

Planck sabiti, temel parçacıkların ve elektromanyetik radyasyonun enerji seviyelerini ilişkilendiren bir kuantum mekaniği konseptidir. Doğrudan bir nesnenin ağırlığını ölçmek için Planck sabiti kullanılmaz. Bunun yerine, Planck sabiti, atomik ve alt atomik seviyelerdeki fiziksel ölçümlerde kullanılır.

Örneğin, elektromanyetik tayfın ölçümü, atomik ve moleküler yapıların analizi gibi alanlarda Planck sabiti önemlidir. Ayrıca, bilim insanları bu sabiti, nanoteknolojide ve kuantum fiziğinde kullanarak çeşitli ölçümler ve hesaplamalar yapabilirler.

Ancak, günlük yaşamda geleneksel tartı aletleri ve ölçü araçları, Planck sabiti kullanılmadan çalışır. Yani, günlük nesnelerin ağırlığını ölçerken doğrudan Planck sabiti kullanmak gerekmez.

Maliyet açısından pahalı bir yöntem mi?

Planck sabiti kullanarak bir nesnenin ağırlığını ölçmek, günlük uygulamalarda genellikle geleneksel yöntemlere göre çok daha pahalı ve karmaşıktır. Planck sabiti ölçüm cihazları, genellikle laboratuvar ortamında, bilimsel araştırmalar veya endüstriyel uygulamalar için tasarlanmış özel cihazlardır. Bu tür cihazlar yüksek hassasiyetli ve genellikle yüksek maliyetlidir.

Ayrıca, Planck sabiti ile ölçüm yapabilen cihazların kullanımı da geleneksel tartı yöntemlerine göre daha teknik bilgi gerektirebilir.

Geleneksel tartı aletleri (örneğin, terazi, tartı) genellikle daha yaygın ve ekonomik olarak ulaşılabilir. Günlük yaşamda kullanılan bu araçlar, genellikle çok daha uygun fiyatlıdır ve pratiklikleri nedeniyle tercih edilir.

Sonuç olarak, günlük nesnelerin ağırlığını ölçmek için Planck sabiti kullanmak yerine geleneksel tartı yöntemlerini kullanmak genellikle daha ekonomiktir. Planck sabiti ölçüm cihazları, daha spesifik ve hassas ölçümler yapmak amacıyla tasarlanmıştır ve genellikle özel laboratuvarlarda veya bilimsel çalışmalarda kullanılır.